Russen die goud kopen moeten vandaag de dag een recordbedrag van meer dan 58.500 roebels neertellen voor een troy ounce goud. Door de waardedaling van de roebel is de goudprijs in Rusland naar een recordhoogte gestegen. De volgende grafiek laat zien dat de goudprijs in roebels dit jaar begon te stijgen, terwijl die in dollars juist verder omlaag ging.
De Russische roebel heeft dit jaar bijna de helft van haar waarde verloren tegenover de dollar. Door de Westerse sancties tegen Rusland kunnen Russische bedrijven moeilijker aan dollars komen. Ook de daling van de olieprijs zet de Russische economie, en daarmee de waarde van de munt, verder onder druk.
Terwijl de goudkoers in dollars op het moment van schrijven ongeveer op hetzelfde niveau staat als begin dit jaar is de goudkoers in Russische roebels met 48% gestegen. Russen die hun spaargeld aanhouden in goud (of in dollars) hebben het beduidend beter gedaan dan de spaarders die roebels op de bankrekening lieten staan.
Deze grafiek laat in één oogopslag zien hoe goud bescherming biedt tegen een waardedaling van valuta. Dat weet ook de Russische centrale bank, want die begon al in 2006 actief goud te kopen. Door een steeds groter deel van de reserves in goud aan te houden wordt de centrale bank minder kwetsbaar voor de waardedaling van valutareserves.
Bijna een jaar geleden introduceerde de nieuwe premier van Japan, Shinzo Abe, zijn nieuwe economische politiek, bekend onder de naam Abenomics. Onderdeel van Abenomics was een monetair en fiscaal verruimingsbeleid bedoeld om de inflatie op te jagen door de yen systematisch te gaan verzakken. Dat had ook als neveneffect, dat de exportpositie van veel Japanse bedrijven sterk zou gaan verbeteren.
Dat laatste spreekt in ieder geval uit de resultaten van veel grote Japanse bedrijven over het eerste halfjaar van 2014. Toyota Motor heeft de buitenwacht al laten weten dat zijn winst over heel 2014 met 12% zal gaan stijgen en zal uitkomen op een bedrag van ¥2 biljoen ($17 miljard). De uiteindelijke winst kan wel eens veel hoger gaan uitvallen, omdat Toyota uitgaat van een wisselkoers van ¥105 in de dollar, terwijl er op dit moment meer dan ¥116 in de dollar gaan. Hoewel een groot deel van de productie van Toyota niet meer in eigen land plaats vindt, zijn de voordelen van een zwakke yen ten opzichte van de dollar nog steeds niet te versmaden. Elke ¥1 verzwakking ten opzichte van de dollar in de wisselkoers levert voor Toyota een impuls voor het operationeel resultaat van 2%.
Japanse yen is dit jaar met 20% in waarde gezakt ten opzichte van de dollar
Zwakke yen stuwt export
Toyota is uiteraard niet het enige bedrijf dat blij is met een zwakke yen. Veel grote Japanse bedrijven in de exportsector hebben profijt van de zwakke yen. De winst is groot wanneer de opbrengst van hun in dollars uitgedrukte exporten in yens worden omgezet. Winsten van dochters in het buitenland stijgen als ze in yens worden omgezet. Volgen analisten kan de yen nog wel verder verzwakken tot ¥130 of misschien wel ¥140 tegenover de dollar, voordat de voordelen van de zwakke yen wegvallen tegen de nadelen van de stijgende kosten die een zwakkere munt met zich meebrengt.
Maar niet alle bedrijven hebben profijt van een zwakke yen. Vooral niet-beursgenoteerde bedrijven hebben er ronduit last van. Een verzwakking van de wisselkoers van ¥105 naar ¥115 levert de internationale corporates een extra plus op van ¥1,9 biljoen, maar de niet-genoteerde bedrijven een min van in totaal ¥1,3 biljoen. De zwaarste klappen krijgen de kleinste bedrijven, die de minste mogelijkheden hebben om de snel stijgende kosten te compenseren. Een enkel grote corporate zucht ook onder de zwakke Yen. Het meest aansprekende voorbeeld is misschien wel Sony, dat 75% van zijn spulletjes exporteert. Het vervelende voor Sony is, dat het heel veel van zijn componenten uit het buitenland betrekt en betaalt in dollars.
Japanse maakindustrie profiteert van zwakke yen
Binnenlandse bestedingen blijven achter
Het meeste leed wordt echter geleden door bedrijven die voor de Japanse binnenlandse consumentenmarkt werken. Die zien met groeiende zorg hoe de consument steeds meer moeite krijgt om de gestegen prijzen te betalen. De verhoging van de BTW van 5% naar 8% was voor veel consumenten, maar ook bedrijven de doodsteek. Consumenten werden bijna schrikachtig om de portemonnee te trekken. Deze bedrijven is er daarom alles aan gelegen, dat de yen stabiliseert. Gebeurt dat niet, dan zullen sommige bedrijven de prijzen moeten verhogen ter compensatie voor de zwakke yen en de steeds duurder wordende grondstoffen. Maar daarmee raken ze feitelijk nog verder van huis. Een gedeeltelijke oplossing zou kunnen zijn, dat bedrijven die volop profiteren van de zwakke yen, hun personeel eindelijk eens beter gaan betalen. Dat gebeurt echter maar mondjesmaat. Dat is zeker voor Shinzo Abe een streep door de rekening. In zijn strategie voor herstel van de Japanse economie speelt een stijgende koopkracht een belangrijke rol. Bedrijven voelen er vooralsnog weinig voor om hem te volgen.
Lees ook:
Cor Wijtvliet
Over Cor Wijtvliet: Als econoom studeerde Wijtvliet af op economische geschiedenis en kent hij als geen ander de valkuilen en mogelijkheden van crises. Wijtvliet werkte tot de vorige crisis van 2008 als onderzoeker, analist en vermogensstrateeg voor banken en instellingen zoals het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf (NIBE), Centraal Bureau voor de Statistiek, KBW-Wesselius, Friesland Bank Securities en Van Lanschot Bankiers. Die wereld laat hij in 2009 achter zich en vestigt zich succesvol als onafhankelijk analist. Hij schrijft in 2009 onthullende commentaren en vileine columns en wordt regelmatig gevraagd zijn doortastende kijk op geld- en beleggingszaken te geven in de Nederlandse media. Zo was Dr. Wijtvliets opinie onder andere te zien, te horen en te lezen in RTLZ, Business Nieuws Radio (BNR) en Het Financieele Dagblad (FD).Meer informatie:
Vorige week maakte de Nederlandsche Bank bekend dat ze een deel van de goudvoorraad heeft teruggehaald uit New York. Marketupdate vroeg gastcolumnist en goudkenner 24 karaat wat deze repatriëring betekent en wat voor impact dit nieuws kan hebben op de goudmarkt.
1. Komt deze aankondiging van DNB voor jou als een verrassing?
Dit is inderdaad een (aangename) verrassing. Er zat me wel een en ander dwars met betrekking tot Rutte’s duale houding over MH-17 atrociteit (9/11 bis). Waarom gaat Nederland de brokstukken ophalen van MH-17 !? Rutte is hier flink aan het laveren om de ware toedracht van deze misdaad te verhullen. Is goud repatriëring vanuit NY misschien een faveur voor bewezen diensten ? En dat terwijl de koude oorlog terug opleeft…aangestoken wordt.
2. Wat is volgens jou de reden dat DNB een deel van het goud terughaalt?
Uit recente BIS papers blijkt dat ze met het Zwitserse goudreferendum danig in hun maag gesplitst zitten. De shizofrenie tussen privaat goud en publiek (CB) goud steekt weer de kop op. Cfr. The London Gold Pool periode. Ook de uitlating over de ECB die zelfs (desgevallend) goud zou kunnen opkopen is *te* alarmerend. Draghi wil inflatie en wil het nu direct. Dus de ECB balans moet met minstens €1 biljoen oplopen om EMU te redden (Noord Zuid transfer-unie). Wie daarmee akkoord is heeft een stapje voor bij het $-regime (FED). De tegenstanders (Bundesbank) zijn disloyaal. Moeten ze daarom wachten op hun goud?
3. De Nederlandsche Bank verwacht dat Nederlandse burgers meer vertrouwen krijgen nu een groter deel van ons goud in eigen huis ligt. Hoe moeten we deze woorden volgens jou lezen? Waarom zou goud belangrijk zijn om ons door de volgende crisis te loodsen?De goud accumulatie en opwaardering is een motie van wantrouwen en tegelijk sterkte afstraler op munt en generaal beheer van de economische gezondheid. Ik had het reeds eerder uitgebreid over deze goud gespletenheid. Deze goud schizofrenie maakt dat de prijzing van publiek (CB) goud gecoördineerd moet gebeuren (in overleg). Oplopende private goud affiniteit mag dit overleg niet verstoren. De EMU CB-goud herverdeling heeft een doel, zie bijvoorbeeld het Washington Agreement on Gold. De Federal Reserve en de ECB hebben van 1999/2001 tot 2011 hun goud-violen op mekaar afgestemd. Maar wat als bijvoorbeeld China & Rusland morgen roepen dat het Amerikaanse goud (8.123 ton) er niet meer is en ze het beu zijn dat de goudprijzing door centrale banken niet loopt zoals zij dat willen (onvrij)!?4. Met de komst van de Europese muntunie heeft de ECB meer zeggenschap gekregen over het goudbeleid van landen die bij de Eurozone horen. Is het volgens jou denkbaar dat hier een gecoördineerd beleid achter zit en dat ook andere Europese landen het voorbeeld van Nederland zullen volgen?Het zou dus goed kunnen dat de CB goud herverdelingsperiode afgelopen is. De wereld PRO goud fracties willen dan dat de goudreserves van centrale banken vertrouwen afstralen. Dat is een héél delicate opdracht omwille van de vertrouwen/wantrouwen schizofrenie die er aan goud kleeft. En dan in het bijzonder voor wat betreft de CB balans toenemende volatiliteit. Het *coördineren* zal dus moeilijk zijn vanwege de enorme politieke verschillen.5. Hoe groot acht je de kans dat andere Europese landen (een deel van) hun goudvoorraad gaan terughalen of daar al in het geheim mee bezig zijn?De FED/UST zal bepalen wie er dan desgevallend goud mag repatriëren. Voor wat, hoort wat ($-loyaliteit). Goud waardering mag het monetaire beleid niet in de weg staan!!! Er mag dus ook geen plotsklapse *massale* toeloop naar goud in New York ontstaan. Want voor het $-regime moet de stijgende *beurs* alle vertrouwen afstralen en dus niet de goudreserve van de centrale bank. Goud is dollar antithese.6. Wat voor impact heeft dit nieuws op de wereldwijde goudmarkt?Sinds de geboorte van de ECB is goud steeds meer terug in the picture gekomen. Dat is absoluut GEEN toeval ! De affiniteit zal zowel privaat als publiek blijven toenemen. Over die tijd zoekt men aftastend naar de *juiste* nieuwe rol/funktie van het publieke (CB) goud. Niet in het minst omdat het foute Westerse economisch systeem aan het falen is. Schuld gedreven politieke economie.7. De ECB zei onlangs nog dat ze goud kan kopen om de economie te stimuleren. Houdt dit op enige wijze verband met het besluit van DNB om goud terug te halen uit de Verenigde Staten?Goud kopen om de economie te stimuleren is natuurlijk absurde onzin. Er moet massief geinflateerd worden om het systeem draaiende te houden. Daarbij moet goudreserve (slimme opwaardering) voor de nodige geloofwaardigheid zorgen. Maar goud mag ook geen paniek veroorzaken of je krijgt het tegengestelde effect (oplopend wantrouwen).8. Welke ontwikkelingen in het wereldwijde financiële systeem moeten we de komende tijd in de gaten houden?Mijn wereldindicator blijft de $-index. Juiste interpretatie van stijging/daling. Het Westerse & Oosterse goud zal daar uiteindelijk op dezelfde op gaan reageren. Het $-regime krijgt goud nooit meer in een (nieuw) SDR verhaal. No Bretton Woods bis.
De Nederlandsche Bank heeft in het diepste geheim een deel van haar goudvoorraad uit New York teruggehaald, zo bericht de Telegraaf vandaag. Met een geheime operatie werd 20% van de totale goudvoorraad (ongeveer 130 ton) overgebracht van de Federal Reserve in New York naar de goudkluis van de Nederlandsche Bank. De totale goudvoorraad van Nederland is ongeveer 612 ton, waarvan tot voor kort maar tien procent in Nederland opgeslagen werd. De rest lag al die jaren verspreid over New York (50%), Canada (20%) en Londen(20%). Over deze verdeling werden al eens Kamervragen gesteld door de SP.
Van 10% naar 30%
Door deze geheime operatie ligt ruim 30% van de Nederlandse goudvoorraad weer binnen de landsgrenzen. De repatriëring heeft maanden geduurd en werd onder strenge militaire bewaking uitgevoerd. Niet vreemd als je bedenkt dat 120 ton goud alleen al tegen de huidige goudkoers een waarde van bijna €3,7 miljard vertegenwoordigt. De afgelopen weken reden gepantserde trucks af en aan richting het Frederiksplein in Amsterdam om de goudstaven af te leveren. Een woordvoerder van de DNB zei daar het volgende over: “Het is niet langer verstandig de helft van ons goud in één deel van de wereld te houden. Misschien was dat tijdens de Koude Oorlog nog wenselijk, nu niet meer.”
Evenwichtige verspreiding van de Nederlandse goudvoorraad
Momenteel ligt ongeveer 30% van het Nederlandse goud weer in Amsterdam opgeslagen. Een soortgelijk percentage blijft in de Verenigde Staten liggen. In de Tweede Wereldoorlog bracht Nederland haar goudvoorraad in veiligheid, door een groot deel over te brengen naar de zwaar beveiligde goudkluis van de Amerikaanse Federal Reserve en de goudkluis van de Canadese centrale bank in Ottawa. Onder het Bretton Woods systeem heeft de Nederlandsche Bank onder leiding van centraal bankier Jelle Zijlstra veel dollarreserves omgewisseld voor goud. Dat goud werd bewaard bij het andere Nederlandse goud in de kluis van de Amerikaanse centrale bank.
Nederland heeft in het verleden veel geld verdiend aan het uitlenen van goud, maar sinds de ondertekening van het Central Bank Gold Agreement zijn ook die leasing activiteiten afgebouwd. Nu er geen verplichtingen meer op het goud rusten kan de Nederlandsche Bank het naar eigen inzicht herverdelen over de verschillende locaties. De nieuwe herverdeling, waarbij dertig procent van de totale goudreserve weer in Nederland ligt, zal de komende tijd niet worden aangepast.
Theo Besteman van de Telegraaf gaf de volgende toelichting op deze geheime operatie van de DNB: "Reden hiervoor is de tumult sinds het uitbreken van de financiële crisis, banken werden met miljarden gered, steeds door overheden. Telkens was de vraag of daar het geld wel voor was en of ons goud nog wel veilig was. Door deze operatie laat de Nederlandsche Bank zien van : Jongens we hebben het. Dat doet het altijd goed."
Marketupdate peilde eind vorig jaar de stemming over het terughalen van de goudvoorraad. De respondenten gaven vrijwel unaniem aan dat het verstandig zou zijn als Nederland een deel van haar goudvoorraad zou terughalen uit het buitenland.
Nederland haalt een groot deel van haar goud terug naar Amsterdam
De Aziatische surpluslanden kopen de laatste jaren steeds minder Amerikaanse staatsobligaties, zo blijkt uit een analyse van Marketupdate. China en Japan hebben nog steeds de meeste claims op de Verenigde Staten, maar de totale omvang van hun obligatieportefeuille is de laatste twee jaar nauwelijks toegenomen. Rusland voegde tussen 2007 en 2012 nog Amerikaanse staatsobligaties aan haar valutareserves toe, maar heeft de afgelopen twee jaar een deel van deze schuldpapieren weer in de verkoop gedaan.
China en Rusland willen Amerikaanse schulden niet meer financieren
China en Rusland willen minder dollars
Eind vorig jaar verklaarde de gouverneur van de Chinese centrale bank dat China geen baat heeft bij een verdere uitbreiding van haar dollarreserves. Een jaar later zien we daar het resultaat van, want uit de TIC-data blijkt dat China sinds december vorig jaar geen Amerikaanse Treasuries aan haar reserves heeft toegevoegd. In september beschikte China volgens de Federal Reserve over $1.266,3 miljard aan Treasuries, een paar miljard minder dan de $1.270 miljard in december 2013.
Ook Rusland heeft dit jaar geen bijdrage geleverd aan de schuldfinanciering van de VS. Beschikte het land in december vorig jaar nog over $138,6 miljard aan schuldpapier, in september was dat gezakt tot $117,7 miljard. Dat is een daling van bijna $21 miljard!
Europa blijft dollars kopen
Europa koopt nog wel een aanzienlijke hoeveelheid Amerikaanse staatsobligaties, zoals te zien is aan de groene balkjes op onderstaande grafiek. Dat is opmerkelijk, want met de komst van de euro is de noodzaak tot het hebben van een grote dollarreserves aanzienlijk afgenomen. Voor alle handel tussen Europese landen kunnen zij immers euro's gebruiken. Dit jaar werd er vooral veel Amerikaans schuldpapier gekocht via België, al is nog steeds niet duidelijk welke koper daar achter zit.
Welke centrale bank balans is sinds 2003 het meest gegroeid? Is het de Federal Reserve, die sinds het uitbreken van de crisis honderden miljarden aan staatsobligaties en hypotheekleningen uit de markt haalde? Of is het misschien de Zwitserse centrale bank, die tijdens de Europese schuldencrisis miljarden francs op de valutamarkten dumpte om de wisselkoers te verdedigen? Allebei fout, want de volgende grafiek van Bloomberg laat zien dat de koppositie is weggelegd voor de People’s Bank of China. De balans van de Chinese centrale bank groeide al veel langer dan die van veel Westerse centrale banken.
Manipulaties
De centrale bank van China heeft jarenlang de waarde van haar munt kunstmatig laag gehouden, door dollarreserves om te zetten in Amerikaanse staatsobligaties. Die obligaties dienden vervolgens als onderpand voor de creatie van nieuwe Chinese yuan, zodat de Chinese munt jarenlang veel te goedkoop was ten opzichte van de dollar. De laatste jaren laat de Chinese centrale bank haar munt langzaam in waarde stijgen tegenover de dollar. Dat zien we ook terug op de grafiek, want na 2008 groeide de balans van de People's Bank of China minder hard dan die van andere centrale banken.
En zoals China voor de financiële crisis de waarde van haar munt omlaag manipuleerde, zo begonnen Westerse centrale banken als de Federal Reserve, de Bank of England en de ECB de rente omlaag te manipuleren. De vlucht van kapitaal richting Zwitserland werd uiteindelijk zo groot dat ook de Swiss National Bank (SNB) zich genoodzaakt voelde in te grijpen. Er werd een plafond ingesteld voor de waarde van de franc ten opzichte van de euro, een plafond dat verdedigd werd met grootschalige interventies door de centrale bank.
Het is een interessant schouwspel dat gevangen wordt in deze grafiek. Onder al het geweld van monetaire verruiming en muntmanipulaties steeg de goudprijs van ongeveer $350 per troy ounce in 2003 naar ongeveer $1.200 per troy ounce in 2014.
Ontwikkeling balans centrale banken sinds 2003 (Grafiek van Bloomberg)
De Russische centrale bank laat de waardebepaling van de roebel in toenemende mate over aan de vrije markt, zo bericht de Wall Street Journal. Interventies op de valutamarkt die als doel hebben de waarde van de roebel te ondersteunen worden namelijk beperkt tot $350 miljoen, ver beneden de pieken van $2 miljard per dag die de centrale bank de afgelopen maanden in de valutamarkt pompte om de koersval van de roebel af te remmen.
De centrale bank verhoogde eind oktober de rente met 150 basispunten naar 9,5%, in een poging de waarde van de munt te ondersteunen en speculanten de pas af te snijden. Dit jaar is de roebel al met 25% in waarde gezakt tegenover de dollar, nadat beleggers massaal geld weghaalden uit de Russische kapitaalmarkt. Ook de sancties tegen Rusland en de forse daling van de olieprijs hebben een negatief effect op de waarde van de roebel. Olie en gas zijn de belangrijkste exportproducten van Rusland.
Wisselkoers
Door al het slechte nieuws is de wisselkoers opgelopen tot een recordniveau van bijna 47 roebels tegenover de dollar. Door minder te interveniëren in de valutamarkt zal de speculatie omtrent de roebel op termijn afnemen. Wel moeten we voorlopig rekening houden met een grotere volatiliteit, terwijl de munt weer een evenwicht gevonden heeft. De centrale bank houdt de mogelijkheid open om opnieuw op grote schaal te interveniëren, maar zal dat alleen doen wanneer de financiële stabiliteit bedreigd wordt. Ook zal de centrale bank in vervolg niet meer aankondigen wanneer ze de roebel gaat ondersteunen.
Alleen dit jaar heeft de centrale bank enkele tientallen miljarden aan dollarreserves gebruikt om de waarde van de roebel te steunen. Waren de reserves begin dit jaar nog $510,1 miljard, eind oktober was dat geslonken tot $439,1 miljard. Als gevolg daarvan heeft de centrale bank niet meer voldoende reserves om zes maanden aan import te financieren, een vuistregel die door economen gehanteerd wordt als de minimale veiligheidsmarge.
De Russische centrale bank gooit valutareserves op de markt om roebel te ondersteunen
Rusland koopt goud
De valutareserves worden niet alleen gebruikt om de roebel te ondersteunen, maar ook om goud te kopen. In het derde kwartaal van dit jaar voegde de centrale bank 55 ton aan haar reserves toe, waarmee de totale goudvoorraad naar meer dan 1.150 ton aangroeide. Rusland hanteert een strategie van de-dollarisatie, want naast het verzamelen van goud probeert het land ook steeds meer transacties met het buitenland in andere valuta dan dollars af te rekenen.
Lees ook deze artikelen:
De centrale banken van China en Canada hebben onlangs een valutaswap met een omvang van 200 miljard yuan ($32,67 miljard) en $30 miljard aan Canadese dollars ondertekend. De valutaswap heeft een looptijd van drie jaar en maakt het voor beide landen makkelijker handel te drijven in de lokale valuta. Met deze valutaswap zet China weer een stap vooruit in de internationalisering van de yuan als internationale handelsmunt. Door een goede beschikbaarheid van de yuan te garanderen wordt het voor bedrijven in Canada aantrekkelijker om yuan te accepteren wanneer ze handel drijven met het bedrijfsleven in China.
Naast een valutaswap komt er ook een clearing bank in waar Canadese financiële instellingen direct yuan en Canadese dollars kunnen omwisselen. De People’s Bank of China liet weten dat de Canadese vestiging van de Commercial Bank of China Ltd (ICBC) in Toronto deze taak op zich zal nemen. Het is de eerste clearing bank op het Noord-Amerikaanse continent die deze taak zal vervullen. “Dit is een fantastische aankondiging voor de relatie tussen China en Canada en een uitstekende zet voor Canadese bedrijven die meer willen concurreren met het buitenland”, zo verklaarde C.J. Gavsie van BMO Capital Markets tegenover Yahoo Finance.
Om het voor Canadese financiële instellingen aantrekkelijker te maken yuan aan te houden krijgt het land toegang tot de Chinese kapitaalmarkt. Onder het Renminbi Qualified Foreign Institutional Investor (RQFII) programma mogen Canadese financiële instellingen tot 50 miljard yuan in de kapitaalmarkt van China beleggen.
“Het feit dat China en Rusland roebels en yuan gebruiken in plaats van dollars zal de invloed van beide landen in de energiemarkt aanzienlijk vergroten“, zo verklaarde de Russische president Poetin tijdens de APEC Business Summit. “Betalingen in roebels en yuan zijn veelbelovend. De omschakeling [naar lokale valuta] betekent dat de impact van de dollar in de wereldwijde energiemarkt aanzienlijk zal afnemen. Dit is niet slecht voor de wereldeconomie, de financiële markten of de energiemarkt”, aldus Poetin. De APEC Business Summit is een topoverleg voor de grote bedrijven die actief zijn in de Zuid-Oost Aziatische regio. Poetin benadrukte dat vooral het gebruik van nationale valuta in de energiehandel belangrijk is. Eerder dit jaar sloten China en Rusland al een belangrijke deal voor de levering van aardgas, een overeenkomst met een omvang van omgerekend $400 miljard. Met ingang van 2018 zal Rusland jaarlijks 38 miljard kubieke meter gas leveren via een nieuwe gasleiding door Siberië. Het is nog onduidelijk in welke valuta het aardgas afgerekend zal worden. Het ligt in lijn der verwachting dat de landen daar op den duur hun eigen valuta voor zullen gebruiken.
Tweede gasleiding
Afgelopen weekend bereikten Rusland en China overeenkomst over de bouw van een tweede gasleiding, die jaarlijks 30 miljard kubieke meter gas naar China kan transporteren. Met deze tweede miljardendeal gaat China Europa voorbij als grootste afnemer van Russisch aardgas. De samenwerking tussen Rusland en China is een win-win situatie. Rusland wordt voor een van haar belangrijkste exportproducten minder afhankelijk van Europa, terwijl China voor haar energiebehoefte minder afhankelijk wordt van producenten in het Midden-Oosten. Naast de overeenkomst over een tweede gasleiding sloten Poetin en zijn Chinese collega Xi Jinping nog zestien andere belangrijke handelsovereenkomsten. De twee landen hebben er belang bij de onderlinge handel te intensiveren, zodat ze meer transacties in hun eigen valuta af kunnen rekenen. China beschikt over riante hoeveelheid dollarreserves en heeft een jaar geleden al aangegeven dat ze niet meer dollars hoeft te hebben.
China wordt grootste afnemer van aardgas uit Rusland (Illustratie van Russia Today)
Energie-exporterende landen hebben voor het eerst in 18 jaar zogeheten ‘petrodollars’ uit de markt gehaald, zo blijkt uit onderzoek van BNP Paribas. De oorzaak is de daling van de olieprijs, waardoor exporterende landen als Rusland, Saoedi-Arabië en Angola minder dollars overhouden aan de export van olie en gas.
De dollaroverschotten die landen verzamelen met de export van olie en gas worden normaal gesproken ‘gerecycled’ op de financiële markten. De olie-exporterende landen lenen hun overtollige dollars uit, waardoor de kosten om dollars te lenen laag blijven. Stijgt de olieprijs, dan houden olie-exporterende landen meer dollars over die ze uit kunnen lenen op de financiële markten, met als gevolg een prijsstijging van financiële activa en een daling van de rente.
Door de daling van de olieprijs worden er minder dollars rondgepompt en neemt dus ook de dollarliquiditeit af. Vooral in landen waar de productiekosten van olie wat hoger zijn kan een overschot op de handelsbalans al snel omslaan in een tekort. Als dat gebeurt is er geen sprake meer van een overschot maar van een tekort aan dollars in het betreffende land.
De volgende grafiek van BNP Paribas laat zien dat er in 2006 wereldwijd een recordbedrag van $511 miljard aan oliedollars gerecycled werd. Door de stijgende olieprijs hielden olieproducerende landen over de hele wereld voldoende dollars over om uit te lenen aan iedereen die dollars nodig had.
Petrodollars verlaten de markt voor het eerst in 18 jaar (Bron: BNP Paribas)
Aanbod petrodollars droogt op
Daar is vandaag de dag geen sprake meer van. De grafiek laat zien dat vooral Rusland gestopt is met het recyclen van dollars. Sterker nog, het land moest netto dollars onttrekken aan de kapitaalmarkt! Wereldwijd moeten olie-exporterende landen dit jaar $7,6 miljard aan petrodollars importeren, terwijl er in 2013 nog $60 miljard en in 2012 nog $248 miljard geëxporteerd werd door de landen die olie exporteren.
Maar wat betekent dit precies? Het betekent dat er als gevolg van de dalende olieprijs minder dollarliquiditeit in de wereld is en dat daardoor de kosten om dollars te lenen voor overheden, bedrijven en consumenten zullen toenemen. Het aanbod van dollars wordt simpelweg schaarser en daardoor worden dollars duurder.
De import van petrodollars is met $7,6 miljard nog zeer minimaal, wanneer je dat afzet tegen de honderden miljarden dollars die sinds 1997 hun weg naar de financiële markten gevonden hebben. Toch is het interessant om te zien dat er niet langer dollars gerecycled worden.
Als de olieprijs de komende jaren verder zal dalen moeten ook de olie-exporterende landen meer dollars gaan importeren om de dollarschulden in eigen land te kunnen aflossen. Denk aan bedrijven in olieproducerende landen die geld geleend hebben in dollars. Russische bedrijven hebben dat al aan der lijve ondervonden, want door de Westerse sancties kunnen zij moeilijk aan dollars komen om schulden in de Amerikaanse valuta terug te betalen. Deze bedrijven worden in toenemende mate afhankelijk van hun eigen reserves en van financiering door de centrale bank om hun schuldverplichting na te komen.
De ECB heeft geen wijziging doorgevoerd in haar rentetarieven, zo maakte de centrale bank vanmiddag bekend. Het belangrijkste rentetarief blijft op het historisch lage niveau van 0,05%, terwijl de rente die banken betalen over reserves de centrale bank op -0,2% blijft staan. Analisten rekenden al niet op een verandering van de rente, na de verrassende rentestap van een maand geleden. Toen werd de rente met 10 basispunten verlaagd,in een poging de kredietverlening aan consumenten en bedrijven een impuls te geven.
Het monetaire beleid van de ECB lijkt vooralsnog weinig resultaat op te leveren. Ondanks een extreem lage rente lenen banken nauwelijks geld van de centrale bank. De 255 banken die toegang hebben tot de kredietfaciliteit van de centrale bank leenden slechts €82,6 miljard, veel minder dan de €100 tot ruim €200 miljard waar analisten op gerekend hadden. Bij gebrek aan effectieve vraag in de Eurozone ligt het niet in de lijn der verwachting dat banken weer volop krediet zullen verstrekken. Zo laag als de rente is, zo laag is ook de bereidheid van consumenten en bedrijven om extra leningen af te sluiten.
ECB-president Mario Draghi zal vanmiddag om 14:30 zijn rentebesluit en de laatste ontwikkelingen binnen de Eurozone toelichten. Hieronder kunt u het rentebesluit vanuit het hoofdkantoor van de ECB live volgen.
Over het stimuleringsprogramma:
Draghi maakte in zijn persverklaring bekend dat de centrale bank streeft naar een balanstotaal dat in omvang vergelijkbaar is met dat van begin 2012. Dat niveau moet bereikt worden door aankopen van zogeheten ‘asset backed securities’ (ABS) en door goedkope leningen onder het TLTRO programma. Volgens Draghi kan dit zorgen voor een ‘spillover effect’ op de reële economie. Ook zal de inflatie door de monetaire stimulering weer dichter bij de doelstelling van bijna 2% komen. De centrale bank zal de stimuleringsprogramma’s voortdurend monitoren en waar nodig extra stimulering toepassen, voor zover dat mogelijk is binnen het mandaat van de centrale bank.
Draghi: If it’s not monetary financing, it is in our mandate.
Het groeimomentum in de Eurozone is sinds de zomer verzwakt, zo merkt Draghi op. Daardoor zijn de groeiverwachtingen tot en met 2016 naar beneden bijgesteld, al zijn ze nog steeds positief. Problematisch is de aanhoudend hoge werkloosheid en de onderbezetting van de economie in sommige delen van de Eurozone nog steeds een pijnpunt. Draghi benadrukte het belang van het Groei- en Stabiliteitspact voor de uitstraling van vertrouwen en stabiliteit in de Eurozone.
Over de kredietverlening binnen de Eurozone:
Volgens Draghi zijn de kredieteisen van banken momenteel vrij streng, zeker in historisch perspectief. Als er meer vertrouwen is in het banksysteem kunnen die standaarden weer versoepeld worden.
