Uit de conclusie van het rapport van de Algemene Rekenkamer (pagina 12-14):
2.2.1 Conclusie
Uit onze analyse waarmee we inzicht willen bieden in de risico’s voor de overheidsfinanciën, blijkt dat de omvang van de risico’s voor de overheidsfinanciën de afgelopen jaren op verschillende terreinen substantieel is toegenomen:
• Expliciete overheidsgaranties zijn, na het uitbreken van de kredietcrisis, vanaf 2008 tot en met 2011 in omvang bijna verdubbeld: van 42% van het bbp in 2008 naar 77% van het bbp in 2011 (ongeveer € 465 miljard) (zie figuur 1). In deze periode zijn bestaande garanties uitgebreid zoals op de woningmarkt) en zijn nieuwe garanties afgegeven (vooral in het kader van de Europese schuldencrisis). Wij merken op dat het Rijk hieaast ook nog impliciet garant staat, vooralbinnen de financiële sector. De interventies van het Rijk tijdens de kredietcrisis hebben bijvoorbeeld aangetoond dat het Rijk garant staat voor financiële instellingen die zo groot of complex zijn dat ze het hele financiële systeem in gevaar brengen als ze om (dreigen te) vallen.
• De uitgaven aan zorg en pensioenen zijn de laatste jaren harder gestegen dan aanvankelijk voorzien. Op basis van recente ramingen is te verwachten deze uitgaven de komende jaren een steeds groter beslag zullen leggen op de overheidsfinanciën. Specifiek voor de zorg betekent dit volgens recente ramingen een toename van de uitgaven tussen 2010 en 2040 met 6% tot 18% van het bruto binnenlands product (bbp). De uitgaven aan Algemene Ouderdomswet (AOW) zullen volgens ramingen met 3,4% van het bbp stijgen tussen 2012 en 2040. Bij de aanvullende pensioenen loopt het Rijk indirect een beleggingsrisico op de pensioenvermogens. Deze pensioenvermogens worden bij uitkering namelijk belast, en staan dan ook gelijk aan toekomstige belastingopbrengsten. Indien de waarde van de pensioenvermogen onder druk staan door bijvoorbeeld tegenvallende opbrengsten uit beleggingen, staan ook de toekomstige belastingopbrengsten onder druk.
• De groeivooruitzichten voor de economie zijn sinds 2008 verslechterd, terwijl de gevoeligheid van de overheidsfinanciën voor de economische conjunctuur de laatste jaren is toegenomen. Naast deze toename van de omvang van de risico’s voor de overheidsfinanciën, is de overheidsschuld sinds 2008 sterk gestegen en zijn in het afgelopen decennium vooral de schulden van financiële instellingen en huishoudens sterk opgelopen. Oplopende schulden zorgen voor een afnemende weerbaarheid tegen het optreden van risico’s (DNB, 2012b).
2.2.2 Aanbeveling
Uit ons integrale beeld van de risico’s voor de overheidsfinanciën blijkt dat de omvang van deze risico’s de afgelopen jaren is toegenomen. Gegeven deze toename bevelen wij de minister van Financiën aan om beleid te ontwikkelen om op de (middel)lange termijn de risico’s voor de overheidsfinanciën te verminderen. Wij vinden het belangrijk dat hiervoor in ieder geval de volgende stappen gezet worden:
• Toets nieuwe risico’s en uitbreiding van bestaande risico’s systematisch op nut en noodzaak op basis van eenduidige criteria. Bezie voor expliciete overheidsgaranties in hoeverre het toetsingskader risicoregelingen aangepast moet worden om deze toets uit te voeren. Stuur bij de voorstellen voor nieuwe expliciete overheidsgaranties of het uitbreiden van bestaande garanties het ingevulde toetsingskader als bijlage mee aan de Tweede Kamer.
• Heroverweeg periodiek het nut en de noodzaak van aangegane risico’s.
• Breng specifiek voor de garanties in beeld wat de effectiviteit ervan is: dient de garantie inderdaad (nog) het beleidsdoel?
• Ontwikkel mede op basis van de uitkomsten van de bovenstaande analyses strategieën, die tot doel hebben de overheidsgaranties af te bouwen.
Om de Algemene Rekenkamer aan te vullen; een tabel met de Nederlandse macro-gegevens:
Bron: Eurostat
Met deze rapportcijfers hoef je niet thuis te komen.. (laat staan de verkiezingen in te gaan met een pleidooi om nog meer uit te geven dan we al tekort komen..). De financiële houdbaarheid van de BV Nederland kunnen we met een knipoog grafisch illustreren:
Bron: Sjoo.be
Gelukkig hebben we in Nederland nog een “appeltje voor de dorst”..
Het deel van de officiële Nederlandse goudreserve in de kluis van De Nederlandsche Bank
