Dagelijkse kost 31 augustus 2012

Nieuws uit de Nederlandse media

Lasten BTW-verhoging gedragen door zowel ondeemer als consument

Het BNR schrijft dat veel ondeemers de BTW-verhoging van 19 naar 21 procent dit jaar nog niet volledig zullen doorberekenen aan hun klanten om zichzelf niet uit de markt te prijzen. Die informatie komt van een onderzoek van het economische bureau van ING. De BTW voor luxe-goederen zal per ingang van 1 oktober met twee procentpunt verhoogd worden, zodat de overheid haar belastinginkomsten kan verhogen. Die extra inkomsten zullen, zo blijkt uit dit onderzoek van ING, zowel door consumenten als door bedrijven gedragen worden. Vooral in de detailhandel non-food en in de bouwsector lijkt een volledige doorberekening van de BTW uitgesloten. Deze twee sectoren hebben namelijk al last van een lage koopbereidheid en hevige prijsconcurrentie. De BTW-verhoging moet naar schatting €4 miljard extra belastinginkomsten opleveren.

• Klant ontsnapt deels aan hogere btw (BNR)

Voedselprijs stijgt met 10% in een maand

De voedselprijzen zijn in de maand juli wereldwijd met gemiddeld 10% gestegen, zo blijkt uit een nieuwe publicatie van de Wereldbank. De oorzaak ligt grotendeels bij de extreme droogte en hitte in de VS, waardoor de oogst zal tegenvallen. De prijzen van mais en sojabonen stegen onlangs naar recordhoogte. NU.nl meldt dat de schatting van de Wereldbank hoger uitvalt dan die van de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Die organisatie meldde enkele weken geleden dat de voedselprijs in juli met 6% was gestegen.

De stijging van de voedselprijs zal de meeste impact hebben in Afrika en het Midden-Oosten, waar men een relatief groot gedeelte van het inkomen kwijt is aan voeding. De voedselprijzen waren in juli gemiddeld zelfs iets hoger dan tijdens de vorige piek in februari 2011. Destijds zorgden hogere voedselprijzen voor onrust in het Midden-Oosten.

• Voedselprijs stijgt met 10 procent in maand (NU.nl)

IMF wil dat Europese overheden meer stimuleren

Een zegsman van het IMF verklaarde gisteren dat er ruimte is voor Europese overheden om meer geld in de economie te pompen, omdat de inflatie afneemt. Een opmerkelijke uitspraak, aangezien het voor iedereen inmiddels duidelijk moet zijn dat Europese landen de koers van bezuinigen en hervormen hebben gekozen en via Europese afspraken beperkte ruimte hebben om tekorten te maken. Daar komt nog eens bij dat de inflatie in de eurozone juist wat is toegenomen (van 2,4% in juni naar 2,6% in juli) en nog steeds boven de gewenste grens van 2% ligt.

Europese landen hebben direct na de crisis verschillende stimuleringsmaatregelen doorgevoerd om de economische teurggang enigzins af te remmen, maar dit heeft geen blijvend effect gehad op de economie. Wel is de schuldquote van veel Europese landen omhoog geschoten sinds de crisis, met als gevolg dat financiële markten meer onderscheid maken tussen de staatsobligaties van verschillende Europese landen.

• Europa kan geldkraan wat IMF betreft opendraaien (NU.nl)

Tegelijkertijd wil het ECB graag het IMF betrekken bij eventuele reddngsoperaties voor noodlijdende lidstaten. Volgens ECB-bestuurder Jörg Asmussen kan de centrale bank de hulp van het IMF gebruiken bij het opstellen van en toezien op economische hervormingen in de landen die steun aanvragen. Het IMF beschikt volgens Asmussen over unieke kennis en heeft daarbij een groot overwicht als extee wetshandhaver.

Het IMF heeft gisteren gezegd dat het geen onderhandelingen voert met Madrid, terwijl de Spaanse premier Rajoy eerder deze maand al kenbaar maakte dat het wacht op meer details van een eventueel opkoopprogramma van de ECB voordat hij besluit om al dan niet steun aan te vragen. De bal ligt op dit moment dus bij de ECB, die waarschijnlijk bij de volgende vergadering van 6 september meer informatie zal geven. Draghi heeft, net als Asmussen, herhaaldelijk gezegd dat hulpbehoevende landen eerst moeten aankloppen bij de noodfondsen van het EFSF en het ESM en pas daaa bij de ECB moeten vragen om hulp.

• ECB wil rol IMF bij opkopen obligaties (NU.nl)

De voorzitter van de Duitse Bundesbank, Jens Weidmann, zou meerdere malen hebben overwogen om op te stappen. Dat schrijft het Duitse Bild vrijdag. Weidmann, die lid is van de raad van bestuur van de ECB, heeft zich altijd fel verzet tegen de aankoop van staatsobligaties door de ECB en maakt zich blijkbaar zorgen dat de ECB zal bezwijken onder de politieke druk. De onafhankelijkheid van de ECB staat hoog in het vaandel en voorkomt dat landen die hun begroting niet op orde brengen geholpen worden met de geldpers.

• 'Bundesbank-voorzitter vecht tegen plannen ECB' (NU.nl)

Overheid mengt zich in bedrijfsleven: korting op stroom voor staalbedrijven

De gedachte achter de Europese Unie is dat er een gelijk speelveld komt tussen de lidstaten, zodat bedrijven in verschillende landen eerlijk met elkaar kunnen concurreren. Alleen dan kunnen de voordelen van een vrijhandelszone en een gezamenlijke munt maximaal worden benut. Eerlijke concurrentie tussen bedrijven op Europees niveau zorgt voor betere producten en betere prijzen, zodat het welvaartsniveau kan stijgen. Helaas proberen verschillende overheden binnen de ruimte die ze hebben hun eigen industrie te onderstunen, bijvoorbeeld door subsidies of belastingvoordelen te geven.

In Duitsland worden grootverbruikers van elektriciteit in de metaalsector op dit moment al geholpen met kortingen op hun energierekening, hulp die soortgelijke bedrijven in andere landen op achterstand zet. In Duitsland zou de korting voor grootverbruikers in de metaalsector kunnen oplopen tot 100% van de transportkosten. Volgens Maxime Verhagen (minister van Economische Zaken) is er door die subsidie in Duitsland geen eerlijke concurrentie mogelijk. Hij schetst, niet geheel onterecht, het doemscenario van banenverlies in Nederland als gevolg van het kostenvoordeel dat Duitse bedrijven genieten. Daarom wil minister Verhagen ook in ons land een korting op de elektriciteitskosten introduceren, waarmee de transportkosten voor de elektriciteit gehalveerd worden.

Het zou volgens het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie gaan om een beperkt aantal bedrijven dat aanspraak kan maken op deze korting, waaronder aluminiumproducent Aldel, zinkproducent Nyrstar en diverse chemiebedrijven. In februari heeft het kabinet de Europese Commissie al gevraagd te onderzoeken of de Duitse elektriciteitskorting in strijd is met de Europese regels tegen staatssteun. Daarover heeft de Commissie nog geen uitspraak gedaan.

• Korting op kosten elektra metaalbedrijven (NU.nl)

IKEA opent leenbank in Nederland

IKEA gaat een bankfiliaal openen in Nederland, gericht op consumptieve kredieten. De bank wil zichzelf positioneren als een prijsvechter en zal samenwerken met IKEA om consumptieve kredieten te verstrekken aan klanten van de IKEA. De bank – Ikano genaamd – valt overigens niet onder het Nederlandse, maar onder het Zweedse, depositogarantiestelling. Aangezien Zweden een eigen munt heeft kan dit bedrag in euro's iets fluctueren. Volgens de Nederlandse bank is dit garantiestelsel grotendeels gelijk aan die van Nederland. De bank begint haar activiteiten in Nederland met consumptieve kredieten, maar heeft in andere landen ook spaarproducten en verstrekt zelfs hypotheken. Het CDA heeft haar zorgen al uitgesproken over de komst van deze bank, omdat ze mogelijk woekerrentes zal vragen.

• Ikano Bank maakt lenen bij Ikea-aankoop mogelijk (NU.nl)
• CDA vreest IceSave-praktijken door Ikea-bank (NU.nl)

Investeerders ontvluchten Spanje

De Spaanse centrale bank maakte vandaag bekend dat de uitstroom van kapitaal in de eerste zes maanden van dit jaar is opgelopen tot €220 miljard. Dat bedrag laat zich omrekenen naar 22% van de omvang van de Spaanse economie, uitgedrukt als BBP. In de eerste helft van vorig jaar zag de Spaanse centrale bank nog een instroom van €22,5 miljard. Alleen in de maand juni verliet veel kapitaal het land, maar liefst €56,6 miljard zocht veiligheid elders in de wereld. In mei was er ook al een aanzienlijk uitstroom van kapitaal, toen werd ruim €41 miljard overgemaakt naar rekeningen in een ander land. Via Zero Hedge kwamen we eerder deze week ook al een grafiek tegen van de uitstroom van spaartegoeden in Spanje. De uitstroom van kapitaal zet banken in Spanje verder onder druk, omdat spaargeld wordt gebruikt als onderpand voor de uitstaande leningen.

Uitstroom spaartegoeden Spaanse bankensector versnelt (Via Zero Hedge)

• Investeerders ontvluchten Spanje (NU.nl)

In ander nieuws:

• Groei vermogen SNS Beleggingsfondsen (RTL-Z)
• Industriele productie Japan gedaald (BNR)
• Pentagon dreigt schrijven boek over aanslag Bin Laden met rechtszaak (FD)
• AOW naar 67: SP maakt U-bocht van ongekende omvang (RTL-Z)
• Crisis gaat aan Hermes voorbij (RTL-Z)

Nieuws uit de buitenlandse media

Werkloosheid eurozone stabiel op 11,3%, inflatie gestegen naar 2,6%

Er zijn weer nieuwe cijfers uit de eurozone, want Eurostat heeft vandaag statistieken gepubliceerd over de werkloosheid in de maand juli en de inflatie in augustus. De werkloosheid van de eurozone (EA17) kwam in juli, gecorrigeerd voor seizoensinvloeden, uit op 11,3%. Dat is even hoog als een maand geleden, maar een stuk hoger dan een jaar geleden. In juli 2011 was de werkloosheid in de landen die lid zijn van de muntunie nog 10,1%. Van alle 27 landen van de Europese Unie (EA27) was de werkloosheid in juli 10,4%, ook stabiel ten opzichte van een maand eerder. Een jaar eerder was de werkloosheid van de 27 landen gemiddeld nog 9,6%.

Binnen de Europese Unie (EU27) waren er in juli volgens schattingen van Eurostat 25,254 miljoen werklozen, waarvan 18 miljoen binnen de eurozone (EA17). Onder de lidstaten was de werkloosheid het laagst in Oostenrijk (4,5%), Nederland (5,3%), Duitsland en Luxemburg (5,5%) en het hoogst in Spanje (25,1%) en Griekenland (23,1%).

Er waren tien lidstaten die hun werkloosheidspercentage ten opzichte van een jaar geleden hebben zien dalen, waarbij de grootste dalingen zichtbaar waren in Estland (13,2% naar 10,1%), Litouwen (15,2% naar 13%) en Letland (17% naar 15,9%). De werkloosheid steeg in een jaar tijd het hardste in Griekenland (16,8% naar 23,1%), Spanje (21,7% naar 25,1%) en Cyprus (7,7% naar 10,9%). Verder valt op dat de werkloosheid vergeleken met een jaar geleden harder is gestegen onder mannen dan onder vrouwen. Was de werkloosheid onder mannen vorig jaar in juli nog duidelijk lager dan onder vrouwen, inmiddels is dat verschil teruggelopen tot minder dan 0,1 procentpunt.

De inflatie in de eurozone (EA17) zal naar verwachting in augustus uitkomen op 2,6%, een stijging ten opzichte van de 2,4% die in juli werd gerapporteerd. De stijging van de inflatie boven de 2% grens zal de ECB ervan weerhouden om obligaties op te kopen via het SMP programma en maakt een daling van de rente volgende week onwaarschijnlijk. Onderstaande grafiek illustreert de werkloosheid in de VS en in de eurozone vanaf 2009. Houdt er rekening mee dat men er in Amerika een handje van heeft om de werkloosheidscijfers op te poetsen, want volgens de traditionele definitie die Shadowstats.com berekent zou de werkloosheid in de VS nu al meer dan 23% zijn.

Werkloosheid stijgt in eurozone en daalt in de VS. Leugens, grote leugens en statistiek?

• Euro area unemployment rate at 11,3% (Eurostat)
• Euro area inflation estimated at 2,6% (Eurostat)
• Stagflation: Eurozone Unemployment Hits Record High As Inflation Rises Above Expectations (Zero Hedge)

'High-frequency trading verhoogt volatiliteit'

Nanex heeft een reputatie opgebouwd als het gaat om het in kaart brengen van de marktverstoringen die HFT-systemen veroorzaken. De razendsnelle computerhandel op de milliseconde zorgt volgens de voorstanders voor meer liquiditeit in de markt en kleinere spreads tussen de bied- en laatkoersen. Het tegendeel blijkt vaak waar, zoals ook onderstaande grafiek aantoont. Vanaf 2007, toen de high-frequency handel zijn intrede deed in de markten, is de intraday volatiliteit meer dan verdubbeld. In perioden van grote koersbewegingen was de volatiliteit zelfs zes keer zo groot. De grafiek loopt van januari 2006 tot en met 29 augustus 2012.

De volatiliteit op de S&P 500 index is fors toegenomen door de komst van HFT's (Bron: Nanex)

• Charting The Unprecedented 'HFT-Driven' Rise In Intraday-Trading Volatility (Zero Hedge)

Gillian Tett: Europese landen kunnen goudreserve gebruiken als onderpand voor leningen

Gillian Tett heeft op de website van de Financial Times het idee geopperd om nieuwe staatsobligaties te dekken met de goudreserve. Europese landen die nu veel rente betalen op de staatsschuld, zoals Italië, Portugal en Spanje, hebben een aanzienlijke goudvoorraad die volgens Tett gebruikt kan worden als onderpand voor nieuwe staatsobligaties. Doordat de prijs van goud de laatste tien jaar behoorlijk gestegen is zou het voor beleggers interessanter worden om staatsobligaties te kopen die gedekt zijn door fysiek goud. Dat moet volgens Tett vertrouwen scheppen en daarmee de rente omlaag brengen. Door het goud als onderpand te gebruiken hoeft er niet daadwerkelijk goud verkocht te worden, wat tegen de huidige prijs overigens nauwelijks bijdraagt aan het verlagen van de staatsschuld van deze landen.

Volgens data van de World Gold Council dekken de officiële goudreserves van Portugal, Spanje, Ierland, Griekenland en Italië bij de huidige prijs maar van 3,3% van de totale staatsschuld van deze landen. Dat maakt het bijzonder onaantrekkelijk om goud op de markt te verkopen. Gillian Tett verwijst naar voorbeelden uit het verleden, want in de jaren '70 zouden Italië en Portugal al goud hebben aangeboden als onderpand voor leningen van de Bundesbank. Meer recent leende India geld van Japan, met fysiek goud als onderpand voor de lening. 

Het plan van Gillian Tett kan inderdaad helpen om de rente op staatsobligaties omlaag te brengen, maar het is de vraag of Europese landen wel de mogelijkheid hebben om dat te doen. Het goud is in het bezit van de centrale banken en niet van de overheden die het schuldpapier uitschrijven. Daar komt bij dat het goud mogelijk niet meer volledig voor andere doeleinden te gebruiken is als er claims op rusten van obligatiebeleggers wereldwijd.

• Gillian Tett: Time for eurozone to reach for the gold reserves? (GATA) (FT)

'Spanje overweegt herkapitalisatie Bankia zonder geld uit Europa'

De Spaanse overheid zou overwegen om de herkapitalisatie van het Spaanse Bankia uit eigen zak te betalen, zo bericht Bloomberg op basis van twee bronnen die vertrouwd zijn met de materie. Daardoor hoeft het noodfonds van €100 miljard niet aangesproken te worden en wordt voorkomen dat obligatiehouders van Bankia verliezen moeten accepteren. Europese beleidsmakers willen dat de obligatiehouders van Bankia ook een deel van de kosten voor de herkapitalisatie van Bankia voor hun rekening nemen. Het betrekken van de obligatiehouders van de noodlijdende Spaanse bank zou gevoelig liggen, omdat veel van deze obligaties in de vorm van preferente aandelen in het bezit zijn van klanten van de bank. De Bankia groep, die in 2010 werd gevormd na een fusie tussen meerdere kleine Spaanse spaarbanken, heeft meer dan €3 miljard van dit soort obligaties uitstaan, die vooamelijk uitgegeven zijn door de Caja Madrid in 2009. Deze obligatieleningen hadden op 24 augustus een marktwaarde van 36,45% ten opzichte van de nominale waarde.

• Spain Considers Bankia Re-Capitalization Without EU Money (Bloomberg)

ECB gaat figuren uit Griekse mythologie gebruiken als watermerk op eurobiljetten

Bloomberg schrijft dat de ECB een afbeelding uit de Griekse mythologie gaat gebruiken als watermerk voor nieuwe eurobiljetten. Deze actie lijkt symbolisch, nu er in de media veel geruchten de ronde gaan over een mogelijke exit van Griekenland uit de eurozone. Het watermerk beeldt Europa uit, de dochter van de koning van de Phoeniciërs in die tijd. Zeus had zijn oog op Europa laten vallen en nam haar volgens de mythologie mee van het eiland Kreta.

Het nieuwe watermerk kan worden gezien als een teken dat de ECB vertrouwen heeft in een goede afloop van de situatie in Griekenland. Het watermerk zal volgens bronnen van Bloomberg in november onthuld worden en zal vanaf mei volgend jaar het eerst te zien zijn op nieuwe €5 biljetten. De ECB blijft de watermerken van eurobiljetten verbeteren, zodat ze moeilijker na te maken zijn door fraudeurs. In de eerste helft van dit jaar zouden er al 251.000 valse eurobiljetten uit circulatie zijn gehaald, zo schrijft Bloomberg. Op het watermerk zal ook een kaartje van Europa te zien zijn, inclusief de landen die de laatste jaren tot de Europese Unie zijn toegetreden.

• ECB Said To Use Greek Myth For Security On New Euro Banknotes (Bloomberg)

Huizenmarkt VS nog steeds zwak: veel executieverkopen en grote schaduwvoorraad

De Amerikaanse huizenmarkt lijkt weer wat uit het dal op te krabbelen, aangezien de laatste twee cijfers op rij weer een stijging van de huizenprijzen lieten zien. Dat gebeurde voor het laatst in 2010. Toch is het nog maar de vraag of de huizenmarkt nu snel zal aantrekken, want Forbes schrijft dat 23,7% van alle koopwoningen met een hypotheek nog steeds 'onder water' staat. Ten opzichte van de piek zijn de huizenprijzen in de VS met gemiddeld 31% gezakt, waardoor in veel gevallen de hypotheekschuld hoger is geworden dan de waarde van het onderpand. Daar komt nog eens bij dat er in de afgelopen jaren een grote schaduwvoorraad aan leegstaande huizen is opgebouwd, die volgens CoreLogic inmiddels een omvang heeft van $246 miljard (of 1,5 miljoen woningen).

Ook het aantal executieveilingen als gevolg van wanbetaling is nog steeds hoog, al zakte dat percentage ten opzichte van het totaal aantal verkochte woningen van mei 2011 tot mei 2012 van 31 naar 25 procent. Eén op de vier verkochten woningen in de VS werd in mei dus verkocht via een executieveiling, een teken dat de huizenmarkt nog steeds niet uitgeziekt is. Het historisch gemiddelde zou liggen op slechts 5%, oftewel 1 op de 20 woningen. Volgens Marc Faber zijn huizen in bepaalde delen van de VS inmiddels erg goedkoop geworden, waardoor ze een aantrekkelijke investering kunnen zijn voor vermogende particulieren.

• What Housing Recovery? Distressed Sales Still High, Shadow Inventory Massive (Forbes)

Tot slot

Beanke zal vandaag om vier uur Nederlandse tijd een verklaring geven van hetgeen besproken is in Jackson Hole bij de bijeenkomst van centrale bankiers. Hier zullen we later vandaag verslag van doen. Er zijn nog geen duidelijke aanwijzingen geweest voor een nieuwe stimuleringsronde van de Federal Reserve. Twee jaar geleden kondigde Beanke in Jackson Hole het QE2 programma aan waarmee voor ongeveer $800 miljard aan staatsobligaties werd opgekocht.