In het rijtje van bedrijven en landen die geevalueerd worden door kredietbeoordelaars zijn centrale banken opvallend afwezig. Dit is vreemd omdat een centrale bank net als alle andere bedrijven een balans met bezittingen aan de linkerzijde (activa) en de wijze van financiering aan de rechterzijde (passiva) heeft. Weliswaar zijn centrale banken bijzondere bedrijven, zij beschikken immers over een geldpers die constant aanstaat, hun kredietwaardigheid wordt nooit beoordeeld. Terwijl ook centrale banken winst en verlies kunnen maken en failliet kunnen gaan.
Zodra bijvoorbeeld de onderliggende bezittingen van financiële activa in prijs dalen (dat zijn met name hypotheeksecurisaties en staatsschulden op de balans van centrale banken) daalt ook de boekhoudkundige waarde van die activa. Deze verliezen moeten op de passiva-zijde worden afgeboekt op het eigen vermogen. De Federal Reserve kan bijvoorbeeld een daling van 2% in de waarde van die activa niet overleven. Zij heeft namelijk meer dan $2,7 biljoen dollar aan bezittingen en meer dan $50 miljard aan eigen vermogen. Dat is een hefboom van meer dan vijftig.
Daar heeft de Fed in januari van dit jaar iets op gevonden. Toen de Chinese president Hu Jintao op staatsbezoek was, werd bekend gemaakt dat de Fed verliezen voortaan gaat boeken als een negatieve financiële verplichting van het Amerikaanse ministerie van Financiën. De verliezen worden dus uiteindelijk gedragen door de Amerikaanse belastingbetaler, terwijl zij niet eens de eigenaar zijn. Dat zijn in Amerika private partijen, maar dit terzijde.
De ECB wordt met vrijwel hetzelfde probleem geconfronteerd als de Federal Reserve. Der Spiegel kwam met een veietigende analyse over de financiële huishouding bij de ECB. De strekking is eenvoudig samen te vatten: de ECB heeft giftige activa en te weinig eigen kapitaal.
Zo heeft de ECB naar verluid voor ongeveer €47 miljard aan Griekse staatsobligaties op haar balans staan en daaaast staat er €90 miljard aan leningen bij Griekse banken uit. Bovendien hangen dezelfde soort hypotheeksecurisaties (als onderpand voor leningen aan het bankwezen) uiteindelijk aan de balans van de ECB. Volgens Der Spiegel gaat het om maar liefst €14 biljoen.
Uit onderzoek van Der Spiegel bleek dat de hypotheeksecurisaties op een bijzonder wijze aan een kredietbeoordeling komen, want de nationale centrale banken knijpen een oogje toe als die kredietwaardigheid iets hoger uitvalt dan reëel is. Dat geldt ook voor Nederlandse hypotheeksecurisaties.
