Tag: sancties

Driekwart Marketupdate lezers sceptisch over sancties tegen Rusland

Vorige week schreven we op Marketupdate dat Europa belangrijke handelsrelaties heeft met Rusland, die mogelijk in het gedrang komen door de sancties. Naar aanleiding van de nieuwe ronde van sancties tegen Rusland legden we onze lezers de volgende vraag voor: “Gooit Europa haar eigen ruiten in met sancties tegen Rusland?”

De enquête leert ons dat de Marketupdate lezers overwegend sceptische zijn over de sancties tegen Rusland. Maar liefst drie kwart denkt dat de Europese sancties tegen Rusland vooral een negatief effect zullen hebben, ook op Europa zelf. Meer dan twintig procent van de respondenten denkt niet dat Europa er veel schade door zal ondervinden. Een kleine vijf procent zegt niet te weten welke gevolgen de sancties tegen Rusland zullen hebben op Europa.

29 juli 2014
Het boemerang effect van sancties tegen Rusland

De Amerikaanse en Europese sancties die afgelopen week werden aangekondigd hebben een boemerangeffect, onder andere op de Duitse economie. Dat concluderen Matthias Schepp en Cornelia Schmergal in Der Spiegel. Maandenlang was Europa zeer terughoudend met het opleggen van sancties tegen Rusland, maar de afgelopen week besloten ze toch het voorbeeld van Amerika op te volgen met zwaardere economische straffen tegen Rusland.

Tot voor kort bleven de sancties beperkt tot een lijst van personen, maar vanaf nu zullen er ook verschillende bedrijven door geraakt worden. Ook bedrijven die handelsrelaties onderhouden met Duitsland en andere Europese landen. De Verenigde Staten leggen sancties op aan oliegigant Rosneft, aardgasproducent Novatek, de Gazprombank en wapenfabrikant Kalashnikov. Deze bedrijven mogen voortaan geen geld meer lenen bij Amerikaanse financiële instellingen en geen leningen uitschrijven aan beleggers die verbonden zijn met de VS.

Voor deze Russische bedrijven hebben de sancties serieuze consequenties. Binnen Rusland is het sinds de Russische inval in de Krim al moeilijker geworden om kapitaal aan te trekken, omdat buitenlandse investeerders massaal geld weghaalden uit Rusland. Het is dan ook geen verrassing dat de Russische premier Medvedev sprak van een terugkeer van de Koude Oorlog en dat Vladimir Poetin waarschuwde voor het ‘boemerang effect’ van sancties.

Zijn de sancties tegen Rusland schadelijk voor de handelsrelaties?

Handelsrelaties met Rusland
Terwijl de VS zonder problemen sancties kan opleggen aan Rusland zitten de Europese regeringsleiders in een veel ingewikkelder dilemma. Verschillende Europese bedrijven onderhouden namelijk handelsrelaties met Russische collega's, relaties die niet alleen van economisch belang zijn. Neem bijvoorbeeld Siemens, dat een contract van €90 miljoen ondertekende voor de levering van turbines en generatoren aan Rosneft. Deze installaties heeft Rusland nodig om aardgas te kunnen transporteren richting Europa. "Als dit soort handelsrelaties op het spel worden gezet, dan is dat een verlies voor zowel de Europeanen als de Russen", zo verklaarde Frank Schauff van de Association of European Businesses in Moskou. Ulrich Ackermann, export op het gebied van buitenlandse handel voor de VDMA, denkt dat de sancties blijvende schade kunnen veroorzaken in de handelsrelaties met Rusland. De VDMA vertegenwoordigt 3.100 kleine en middelgrote Duitse bedrijven die zich bezig houden met machinebouw en engineering. Volgens Ackermann zoeken Russische bedrijven, die voorheen samenwerkten met Europese leveranciers, nu al naar alternatieve leveranciers buiten Europa. "Ze maken zich zorgen dat Europese bedrijven, vanwege de dreiging van zwaardere sancties, in de toekomst niet in staat zullen zijn om te leveren." [polldaddy poll=8204744] Sinds de eerste ronde van sancties tegen Rusland zien Duitse bedrijven al verzwakking in de handel met Russische partners. Het in Dusseldorf gevestigde E.on bouwde onlangs voor €9 miljard verschillende energiecentrales in Rusland. De meeste daarvan zijn al operationeel, maar door de terugval in de Russische economie leveren die veel minder op dan verwacht. Ook grote autofabrikanten als Volkswagen en Opel merken de gevolgen. Hun omzet is dit jaar lager dan vorig jaar en in het geval van Opel moest een autofabriek in St. Petersburg enkele weken de productie stopzetten.

Rusland en Duitsland handelen veel met elkaar (Bron: Der Spiegel)

Deze bedrijven hebben goede handelsbetrekkingen met Rusland (Bron: Der Spiegel)

24 juli 2014
VS scherpt sancties tegen Rusland aan

De Verenigde Staten heeft woensdag nieuwe sancties opgelegd aan Gazprombank en Rosneft Oil, twee Russische bedrijven die actief zijn in de olie- en gassector. Ook de VEB bank, die betalingsverkeer voor de Russische regering verwerkt, is doelwit van de nieuwe sancties. De nieuwe sancties zorgen ervoor dat de genoemde bedrijven niet langer aan middellange en lange termijn dollarleningen kunnen komen. Volgens Obama zijn het hardere, maar wel zeer gerichte straffen die geen schadelijke gevolgen zullen hebben voor Amerikaanse bedrijven.

De Verenigde Staten dreigden al langer met het intensiveren van de sancties en het geduld lijkt nu op te zijn. De Amerikaanse sancties kwamen eerder dit jaar als reactie op de Russische inval in de Krim, maar de Russen lijken zich er maar weinig van aan te trekken. Poetin beschouwt de Krim als Russisch grondgebied en langs de grens met Oekraïne zijn naar verluid nog steeds duizenden militairen gestationeerd.

Boemerang-effect
De Russische president Poetin had zijn antwoord op de aanscherping van de sancties snel gereed. Vanuit Brazilië, waar hij aanwezig is voor het zesde topoverleg van de BRICS-landen, gaf hij een duidelijke verklaring af.
"Sancties hebben meestal een boemerang-effect en zullen de relatie tussen de VS en Rusland ongetwijfeld verder in een hoek duwen. Dit is een serieuze aanval op onze verstandhouding met de Verenigde Staten. Ook ondermijnen de sancties de lange-termijn belangen van veiligheid voor de VS en haar bevolking. We staan open om een oplossing te vinden voor deze situatie. Ik hoop dat gezond verstand en de wil om alle problemen op diplomatieke wijze op te lossen zal prevaleren.

De maatregelen die de Amerikaanse regering genomen heeft tegen Rusland zijn, naar mijn mening, in strijd met de belangen van de Verenigde Staten. Ik bedoeld daarmee dat grote bedrijven die in Rusland willen werken door de sancties minder concurrerend zijn dan de grote energiebedrijven uit andere landen. We gaven het grootste Amerikaanse energiebedrijf de kans om aan de slag te gaan in het Arctische gebied. En nu willen de Verenigde Staten dat zelf tegenhouden? De sancties schaden de grootste energiebedrijven, maar waarom doen ze dat? Waarom maken ze opnieuw die fout?

Dit is op zijn minst een zeer onprofessionele aanpak. Vroeg of laat moet er een andere aanpak komen om de internationale problemen op te lossen, maar het leed is dan al geleden."
Poetin maakt ook van de gelegenheid gebruik om zijn ongenoegen te uiten over de werkwijze van het IMF. Die hebben reeds geld uitgeleend aan Oekraïne, terwijl het land nog steeds niet stabiel is. Het resultaat is wat we nu zien gebeuren in het Oost-Europese land. Het geld was bedoeld om de bankensector van het land te herstellen, maar voor zover ik weet is het meeste geld terechtgekomen bij private banken van Oekraïense oligarchen. Poetin merkt op dat de eerste tranche niet gebruikt is om achterstallige rekeningen voor Russisch aardgas te voldoen, terwijl dat wel de bedoeling was.
Poetin laakt Amerikaanse sancties

17 juli 2014
Komt belastingparadijs Nederland in gedrang door Oekraïne?

De sancties tegen Rusland kunnen ook gevolgen hebben voor belastingparadijs Nederland, zo schrijft Bloomberg vandaag. De grootste olie-, gas- en mijnbouwbedrijven van Rusland hebben om belastingtechnische redenen namelijk voor tientallen miljarden aan bedrijfsactiva reden doorgesluisd naar Nederland en andere Europese landen. Naast Nederland zijn ook Luxemburg, Cyprus, Zwitserland en Ierland populaire vluchthavens voor de grote bedrijven. Onder andere Rosneft, Gazprom, Lukoil en het in Genève gevestigde Gunvor Group Ltd. (dat mede door Poetin werd opgericht) hebben een deel van hun vermogen ‘veilig’ geparkeerd in Europa.

We schrijven veilig tussen aanhalingstekens, want aan die veiligheid wordt steeds meer gemorreld. De Westerse sancties richten zich op namelijk specifiek op het vermogen van een aantal superrijke Russische families die banden hebben met de Russische regering. Vermogen dat nu nog geniet van de vermeende veiligheid van belastingparadijzen als Nederland.
Belastingparadijzen aan zet
Door de economische sancties tegen Rusland zijn de belastingparadijzen aan zet. Blijven die vasthouden aan hun reputatie als vluchthaven en beschermen ze de vermogens van die Russische bedrijven en families? Of zullen ze capituleren ze onder druk van Europa en de Verenigde Staten? Volgens voormalig Amerikaans senator Jack Blum, deskundige op het gebied van witwaspraktijken en belastingparadijzen, is het Russische vluchtkapitaal niet veilig:
"Als men kan laten zien dat het vermogen, via Nederlandse constructies, eigendom is van de mensen waartegen sancties zijn opgelegd, dan is er geen twijfel over mogelijk dat deze bezittingen bevroren zullen worden. De vraag is hoe ver men bereid is te gaan. Zijn Zwitserland, Nederland en Luxemburg daar wel klaar voor? Iedereen weet dat deze kwestie al jaren speelt."
Volgens Blum hebben landen als Nederland en Zwitserland goed verdiend aan financiële constructies die bedrijven helpen vermogen weg te sluizen of voor de belasting te verbergen.
Europese Unie
Nederland, Cyprus, Luxemburg en Ierland behoren tot de Europese Unie en moeten om die reden medewerking verlenen bij de sancties tegen Rusland. Maar ze kunnen wel zelf bepalen in hoeverre ze mee willen gaan met de veel zwaardere sancties die de Verenigde Staten hebben opgelegd. In veel Europese landen heerst verdeeldheid over de sancties tegen Rusland. Niet alleen levert het land veel olie en gas naar Europa, ook wordt er vanuit dit land veel vermogen geïnvesteerd in Europa. Denk bijvoorbeeld aan Londen, waar rijke Russen veel vastgoed kopen en de lokale economie ene impuls geven. Om weer terug te keren bij de belastingparadijzen: Luxemburg heeft aangegeven dat ze zich alleen wil conformeren aan de Europese sancties en dat ze geen medewerking zal verlenen voor de uitvoering van de veel strengere Amerikaanse sancties tegen Rusland. In Nederland worstelt men nog met de vraag in hoeverre ze het vermogen van de Russen wil beschermen. Op 15 mei zal daar in de Tweede Kamer overleg over plaatsvinden.
Belastingontduiking
Het in Genève gevestigde Gunvor is één van de grootste handelaren in Russische olie. Dit bedrijf heeft een Nederlandse afdeling (Nederlandse Gunvor International B.V.) die gebruikt wordt voor het ontlopen van de belastingen. In 2010 had dit Nederlandse bedrijf een omzet van $59 miljard, meer dan 90% van de totale omzet van Gunvor. Vanwege een Nederlandse belastingregel kon het bedrijf de meeste belastingen toewijzen aan de Zwitserse afdeling, waardoor het bedrijf veel minder belasting betaalde. Gunvor deed er ook niet geheimzinnig over toen Bloomberg op opheldering vroeg. Woordvoerder Seth Pietras: "Gunvor Group is gestructureerd voor een optimale planning van de belastingdruk, net als andere wereldwijde handelshuizen. Ze opereert volledig conform alle wetten en regels die van toepassing zijn." Ook Gazprom maakt gebruik (of misbruik) van belastingparadijs Nederland. Dit bedrijf, dat ook nauwe banden heeft met de regering van Poetin, heeft $14 miljard aan bezittingen geparkeerd in een kleine Nederlandse afdeling waar slechts veertien mensen werken.
Sancties
De Europese sancties richten zich voornamelijk op overheidsfunctionarissen. Ze heeft een lijst van zeventig individuen samengesteld waarvan de bezittingen bevroren zijn. Ook mogen deze personen niet door Europa reizen. Zwitserland heeft de bezittingen van Russische bedrijven en families niet bevroren. Volgens Bloomberg hebben Rusland en Zwitserland nauwe economische banden. Ongeveer driekwart van alle olie-export over zee wordt afgehandeld door Russiche handelshuizen die in Zwitserland gevestigd zijn. Rosneft, Gazprom en Lukoil hebben allemaal een afdeling in Zwitserland die verantwoordelijk is voor de handelsoperaties. Ook Nederlandse politici maken zich zorgen om de Amerikaanse sancties tegen Rusland. Ze vrezen dat de reputatie van Nederland als veilige vluchthaven voor Russisch vermogen zal worden aangetast. Een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Financiën ontkent dat Nederland als belastingparadijs gezien wordt. "Nederland is actief betrokken geweest bij het ontwerp van nieuwe Europese regels gerelateerd aan de situatie in Oekraïne. Ze zal deze strikt en zonder vertraging implementeren."

5 mei 2014
Handelsrelatie Europa en Rusland staat sancties in de weg

De sancties van Europa tegen Rusland mogen niet ten koste mogen gaan van de handelsrelaties tussen beide economische blokken, zo schrijft de New York Times. Grote Europese banken en bedrijven hebben namelijk een veel grotere blootstelling aan de Russische economie dan de Amerikaanse. Terwijl de handel tussen de Europese Unie en Rusland in 2012 een omvang had van $370 miljard was de handel tussen Rusland en de Verenigde Staten slechts $26 miljard.

Deze cijfers maken duidelijk waarom Europa eigenlijk geen vuist wil en kan maken tegen Rusland. Terwijl de Verenigde Staten zware sancties kunnen bepleiten moeten Europese regeringsleiders een moeilijke afweging maken tussen economische en politieke belangen. De annexatie van de Krim valt niet goed te keuren, maar tegelijkertijd beseffen de grote banken en bedrijven in Europa zich dat zware sancties tegen Rusland nog minder wenselijk zijn. Europa importeert een kwart van haar behoefte aan aardgas uit Rusland. Tegelijkertijd haalt Rusland ongeveer de helft van haar totale import van goederen uit Europa.

Handelsrelatie Rusland - Europa
Door deze wederzijdse afhankelijkheid tussen Rusland en Europa is het moeilijk zware sancties op te leggen. Volgens de directeur van het Duitse Wintershall, een bedrijf dat veel geïnvesteerd heeft in de aanvoer van Russische olie en gas, moet Europa zich zowel in de energievoorziening als in politiek opzicht niet afkeren van Rusland. "Niemand is geholpen met sancties. Rusland niet, maar ook Duitsland en Europa als geheel niet", zo verklaarde Rainer Seele, de directeur van het Duitse Wintershall. Afgelopen vrijdag uitte ook Gerhard Roiss, directeur van het Oostenrijkse olie- en gasleverancier OMV, zijn zorgen over de sancties tegen Rusland: "Je kunt niet over sancties praten als je niet weet wat de uitkomst van die sancties zal zijn." OMV werkt al vijf decennia lang samen met de Russische olie- en gasleverancier Gazprom. Hij voegt eraan toe: "Europa heeft zich de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld tot een regio waarin een verdeling van de arbeid en een verdeling van de grondstoffen heeft plaatsgevonden. In concrete termen bedoel ik daarmee dat energie wordt geïmporteerd vanuit Rusland en dat producten - auto's en machines - vanuit Europa naar Rusland worden geëxporteerd." Roissprak afgelopen week met de topman van Gazprom. Het was zeker niet de eerste politieke crisis waar deze twee bedrijven mee te maken hebben gehad sinds 1968, het jaar waarop er voor het eerst Russisch aardgas naar Oostenrijk stroomde. In 1968 vielen de Sovjets voormalig Tsjecho-Slowakije binnen. "We hebben vaker te maken gehad met crisissituaties, maar over de afgelopen vijftig jaar bezien werd aardgas nooit als een wapen ingezet. dit moeten we zo houden", aldus Roiss.
Afhankelijk
Volgens Alexander Medvedev, de tweede man bij Gazprom, heeft zijn bedrijf alles gedaan om de aanvoer van gas naar zowel Oekraïne als Europa te garanderen. Daarom wordt het volgens hem tijd dat Oekraïne eindelijk de $18,5 miljard op tafel legt die het aan Rusland schuldig is. Dat is de openstaande rekening voor aardgas dat Oekraïne ontvangen, maar nog niet betaald heeft. Medvedev: "Hoe kunnen wij ons aan onze belofte houden en investeringen blijven doen als een klant haar betalingsverplichting niet nakomt? Misschien moeten de Westerse vrienden van Oekraïne helpen om deze rekening te betalen." Achter de harde toon die Medvedev aanslaat gaat ook een andere realiteit schuil. Gazprom moet voorkomen dat Europa andere leveranciers gaat zoeken voor haar aardgas. Daarvoor is er al teveel geïnvesteerd, denk bijvoorbeeld aan de Nord Stream en de South Stream gaspijpleidingen die Gazprom samen met Europese olie- en gasleveranciers heeft aangelegd. "Er zijn nooit plannen geweest en er zullen ook geen plannen gemaakt worden om de levering van aardgas naar Europa af te snijden. Daarvoor zijn we te afhankelijk van cashflow uit Europa".

"Rusland zal de aanvoer van aardgas niet stopzetten" (Foto is van een verdeelstation in Slowakije, afkomstig van Reuters)

28 april 2014
Iran negeert sancties en schroeft productie olie op

Iran wil haar olieproductie tussen nu en 2018 bijna verdubbelen van 3 naar 5,7 miljoen vaten olie per dag, zo maakte de Iraanse olieminister Bijan Zanganeh onlangs bekend. De strategie is opmerkelijk, omdat deze niet in overeenstemming is met de internationale sancties tegen het land. Eind vorig jaar werden de sancties versoepeld en ging Iran akkoord met een exportlimiet van 1 miljoen vaten olie per dag, maar alles wijst erop dat het land zich niet aan die afspraak zal houden.

Iran heeft grote olie- en gasreserves, de belangrijkste inkomstenbron van het Perzische land. Als gevolg van het atoomprogramma werden sancties opgelegd, waardoor de export van olie en gas bemoeilijkt werd. Nu de sancties zijn versoepeld zoekt het land meteen de grenzen op, want het liefst exporteert ze veel meer olie dan die limiet van 1 miljoen vaten per dag. Het plan is om de productie de komende jaren fors op te schroeven, maar dat zal alleen lukken met de hulp van internationale oliegiganten als Royal Dutch Shell, BP en Total. Deze bedrijven hebben de middelen en de kennis om nieuwe Iraanse olie- en gasvelden te exploiteren.
Export
In februari exporteerde Iran volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) gemiddeld 1,65 miljoen vaten olie per dag. Een groot deel daarvan is bestemd voor de export, voornamelijk richting Azië. De grootste afnemers in deze regio zijn Japan, India, China en Zuid-Korea. Sinds de verlichting van de sancties hebben veel van deze landen nieuwe afspraken gemaakt met Iran. De meest opvallende deal is wel die tussen Iran en Rusland, niet alleen vanwege de omvang van de deal (ongeveer $20 miljard), maar ook vanwege het feit dat beide landen netto exporteur zijn van gas. In ruil voor Iraans aardgas biedt Rusland grondstoffen en materieel aan.De deal tussen Rusland en Iran is tegen het zere been van Washington, omdat deze in strijd is met de sancties. Het is de vraag hoe de Verenigde Staten hier op zullen reageren.

Iran exporteert veel olie naar Azië (Wikipedia)

14 april 2014
ING: Rusland zal zich na verkoopgolf stabiliseren
Volgens Nathan Griffiths, portfoliomanager opkomende markten bij ING IM, biedt de Russische aandelenmarkt op de langere termijn goede perspectieven voor beleggers. Op korte termijn is voorzichtigheid geboden, omdat het nog onduidelijk is of de situatie in de Krim zal escaleren. Op de lange termijn kan deze markt interessant zijn voor beleggers, gezien de relatief gunstige waardering van de aandelen.

Ten aanzien van de annexatie van de Krim zegt Griffiths het volgende:

“Onze beste inschatting van de huidige situatie is dat Rusland met de annexatie van de Krim zijn strategische doelen heeft bereikt. Uiteraard weten wij niet zeker of Rusland van plan was de Krim te annexeren. Mogelijk heeft Rusland willen voorkomen dat de Krim deel zou gaan uitmaken van een uitgebreide NAVO, samen met Sebastopol. Op dit moment koestert Rusland in onze optiek geen grotere ambities met betrekking tot de rest van Oekraïne.”

Sancties tegen Rusland beperkt
ING IM merkt op dat westerse sancties zich tot nu toe beperken tot topfiguren in de Russische regering die betrokken zijn bij Oekraïne. Meer recentelijk zijn deze sancties uitgebreid naar vertrouwelingen van president Poetin. Volgens de vermogensbeheerder zijn deze sancties redelijk mild gezien de harde retoriek van de VS en de EU. Wel wordt benadrukt dat meer sancties zullen volgen als Rusland verder gaat met zijn expansiedrift. Griffiths zei het volgende ten aanzien van de sancties tegen Rusland:
“De directe economische gevolgen van deze sancties zijn zeer beperkt, omdat de sancties zijn opgelegd aan hooggeplaatste personen. Er zijn echter wel indirecte gevolgen. Zo heeft de centrale bank besloten de financiële markten te kalmeren door de rente met 1,5% te verhogen. Deze maatregel is een klap voor de toch al kwakkelende economie. Ook heeft de onzekere situatie de kapitaaluitstroom – momenteel bijna 70 miljard dollar – versneld. En omdat internationale concerns alle investeringen in Rusland waarschijnlijk zullen bevriezen, zal dit volgens ons de economie verder verzwakken en mogelijk leiden tot een recessie in 2014.”

Europa is terughoudend
ING IM wijst erop dat met name de EU zeer terughoudend is om krachtigere maatregelen tegen financiële bedrijven en de energiesector te nemen. Met een marktaandeel van meer dan 30% is Rusland Europa’s grootste leverancier van aardgas. Op dit moment voorziet de vermogensbeheerder geen verdere negatieve gevolgen, zo schrijft de ING in haar persbericht. Over het investeren in de Russische aandelenmarkt zegt de portfoliomanager het volgende:
“Ondanks de aantrekkelijke waarderingen, blijven wij voorzichtig ten aanzien van de vooruitzichten voor de Russische aandelenmarkt op korte termijn. Tot nu toe is de kans dat de situatie escaleert groter dan dat maatregelen worden teruggedraaid. Ook maken buitenlandse beleggers zich zorgen over de risico’s van hun beleggingen in Rusland. Dit betekent dat zij eerder geneigd zijn hun blootstelling te verlagen dan te verhogen, wat weer zou kunnen leiden tot een nog zwakkere markt. Niettemin zijn aandelenmarkten van nature goed bestand tegen dit soort crisissituaties en is Rusland altijd al een markt met een verhoogd risico geweest.

Over de relatieve stilte in de media sinds de annexatie van de Krim:

“Geen nieuws betekent goed nieuws. Zonder verdere ontwikkelingen in de vorm van agressieve Russische acties of aangescherpte sancties, zal de markt de komende maanden de verliezen enigszins goedmaken. Gezien de instabiele situatie is onze beleggingsstrategie momenteel gericht op het aanhouden van relatief veel liquiditeiten. Daarnaast hebben wij een voorkeur voor bedrijven met bevoegdheden buiten Rusland. Mocht de situatie stabiliseren – in wezen is de annexatie van de Krim een voldongen feit – dan zijn onze vooruitzichten positiever.”

Aandelenmarkt Rusland ging hard onderuit door inval in de Krim (Grafiek via Bloomberg)

Lees meer:
31 maart 2014
Rusland uit de G8 geschopt

De Amerikaanse president Obama en andere wereldleiders hebben besloten Rusland uit de G8 te zetten. Het is de nieuwste stap die ‘het Westen’ zet om Rusland te straffen voor het militaire machtsvertoon op de Krim. “Internationale wetgeving verbiedt de acquisitie van (een gedeelte van) een ander land door middel van dwang. Dat schendt de principes waarop het internationale systeem gebouwd is. We veroordelen het illegale referendum in de Krim, omdat het een schending is van de Oekraïense grondwet”, zo valt te lezen in een persverklaring.

De G8 is een groep van acht industriële staten, waar Rusland in 1998 als achtste lid bij kwam. De groep werd in 1975 opgericht en had op dat moment zes leden. De groep houdt jaarlijks een bijeenkomst, waar ook de Europese Unie, China, India en Brazilië als niet-leden bij aanwezig zijn. De G8 heeft haar relevantie al enigszins verloren, omdat veel opkomende economieën niet vertegenwoordigd zijn in deze groep. Daarom is de G20 veel belangrijker geworden. tot de G7 behoren de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Canada, Frankrijk, Duitsland, Japan en Italië.

Rusland uit de G8
De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, laat merken dat hij niet onder de indruk is van het besluit van de groep: "De G8 is een informele organisatie die geen lidmaatschapskaarten uitdeelt en die, per definitie, geen leden uit de groep kan verwijderen. Alle economische en financiële vraagstukken worden tijdens de G20. De G8 heeft bestaansrecht als forum voor het dialoog tussen leidende Westerse landen en Rusland." Hij is van mening dat het besluit onrechtvaardig en irrationeel is en dat het onnodige barrières opwerpt in het overleg. Lavrov zei dat Rusland nooit zo veel waarde heeft gehecht aan deze constructie en dat zijn land het niet betreurenswaardig vindt om niet bij de G8 betrokken te worden. De Russische minister van Buitenlandse Zaken vat het op als een mooi moment voor Rusland om te experimenteren hoe het is om niet bij de G8 betrokken te zijn. Nu Rusland uit de groep is gezet gaat ook het geplande overleg in juni in Sochi niet door. De Russische stad die begin dit jaar nog de Olympische Spelen verzorgde wordt door het G7-gezelschap geruild voor Brussel. Daar zal nu het overleg van juni plaatsvinden.
Sancties
Indien Rusland haar militaire aanwezigheid in de Krim verder uitbreidt en een bedreiging begint te vormen voor de rest van Oekraïne zal 'het Westen' nieuwe economische sancties uitoefenen. De Verenigde Staten gaan een directe militaire confrontatie uit de weg en zetten momenteel in op een diplomatieke oplossing, die afgedwongen moet worden met louter economische sancties. Er zijn op dit moment naar schatting 20.000 Russische troepen gestationeerd in de Krim.

Sergei Lavrov is niet onder de indruk van het besluit van de G8

25 maart 2014
Welke gevolgen hebben verdere economische sancties tegen Rusland?

Afgelopen maandag stelden wij de vraag of sancties tegen Rusland nut hebben? Tot op heden zijn de ingestelde sancties voornamelijk symbolisch. Een lijst met betrokken Russen en Oekraïners krijgen geen reisvisum meer om de Europese Unie binnen te komen en hun in Europa aanwezige tegoeden worden bevroren. Gisteren vond een EU top plaats met de regeringsleiders van de lidstaten. Deze hebben de Europese Commissie opgeroepen om verdere economische sancties te onderzoeken. Een tweede ronde sancties maakt de kans dat Rusland en de EU in een vicieuze cirkel aan sancties en daarmee handelsoorlog raken echter een stuk groter. De volgende infographic toont de wederzijdse (economische) afhankelijkheid van de EU en Rusland.

Het is geen geheim dat de Russische exporten voor een groot deel uit fossiele grondstoffen bestaan. Grote hoeveelheden machines en voertuigen bewandelen vanuit de EU de tegengestelde richting. De onderstaande tabel toont de afhankelijkheid van de Russische gastoevoer van Europese landen. De tabel toont dat de meer naar het Oosten gelegen Europese landen en stuk afhankelijker zijn van Russische gas dan de West-Europese landen.

De annexatie van de Krim lijkt deze Oost-Europese landen te hebben wakker geschud. Hun blik lijkt zich nu te richten op NAVO bondgenoten die wel energievoorraden in overvloed hebben. Ambassadeurs van Tsjechië, Hongarije, Slowakije en Polen hebben deze week een brief gestuurd naar de voorzitter van het Amerikaanse huis van afgevaardigden, John Boehner. In deze brief vragen ze de Amerikanen om gasexporten te autoriseren. Momenteel mag gas (en olie) dat binnen de Verenigde Staten wordt gewonnen niet worden geëxporteerd. Dit valt binnen het Amerikaanse beleid om op het energievlak weer zelfvoorzienend te worden. Canada heeft nog niet een vergelijkbaar Europees verzoek ontvangen. Polen is inmiddels ook een dialoog gestart met de EU waarin zij willen zoeken naar de mogelijkheden om hun energie importen te gaan diversifiëren.

Zoals vaker het geval is lijkt de politieke mening van (economisch) zwaargewicht Duitsland de toon te zetten in het vaststellen van de sancties. Duitsland is in vergelijking tot bijvoorbeeld Frankrijk en Verenigd Koninkrijk nauw verbonden met de Russische energiesector. Economische sancties zou dan ook het Duitse bedrijfsleven hard kunnen raken. Het kan ook zijn dat de transportkosten om energie vanuit Noord-Amerika naar Europa te krijgen niet afwegen ten opzichte van het Russische gas. Ondanks de snel dalende energieprijzen in de VS. Het is daarom ook niet ondenkbaar dat een deel van de Europese politieke beleidsbepalers hoopt dat de Oekraïense crisis geen vervolg krijgt en rustig overwaait.

21 maart 2014
Hebben sancties tegen Rusland nut?

Na het referendum op de Krim van afgelopen zondag lijkt het Oekraïense gebied zich te gaan aansluiten bij Rusland. Volgens de exitpolls heeft 96,6% van de bevolking op de Krim gestemd voor aansluiting bij Rusland. Door de bijna Noord-Koreaanse uitslag van het referendum hebben veel mensen twijfels bij de omstandigheden waarin het referendum werd gehouden en of de kiezers wel konden stemmen. Zowel de Europese Unie (EU) als de Verenigde Staten (VS) verwierpen de uitkomst van het referendum direct. De VS en de EU hadden van te voren het referendum al als illegitiem verklaard. Beide partijen hameren op een schending van de Oekraïense grondwet en het internationale recht.
Rusland is overtuigd van de rechtmatigheid van het referendum en Poetin liet dit in een telefoongesprek aan Obama weten. Ondanks de grote meningsverschillen is er wel dialoog tussen beide grootmachten. Als reactie op de Russische acties bereiden zowel de VS als de EU een reeks aan sancties tegen de Russen voor. Reisvisums zullen worden beperkt en er komt een zwarte lijst van Russen van wie de tegoeden zullen worden bevroren. Rusland is echter een groot land met veel grondstoffen. Met andere woorden zullen de sancties nut hebben? Tot op heden waren economische sancties altijd gericht op kleinere landen zoals Iran, Irak, Libië en Noord-Korea. Deze landen werden destijds hard geraakt door de sancties van de (westerse) gemeenschap. De Russen exporteren naar een grote diversiteit aan landen en zijn daarmee niet afhankelijk van een specifiek (groot) land. De Russische economie is daarnaast voornamelijk gericht op de energiesector. Bijna 66% van de totale export zijn energie exporten. Het is relatief makkelijk om hier alternatieve handelspartners voor te vinden. Een groot deel van de buitenlandse investeringen in Rusland en Russische investeringen in het buitenland zijn gestructureerd door offshore financiële centra waardoor het moeilijk is om deze met sancties aan banden te leggen. Het grootste deel van deze kapitaal in- en uitstroom vindt wel plaats in de OECD landen. Desalniettemin kunnen sancties effectief blijken. De Russische economie is de afgelopen jaren verre van robuust gebleken. De ontwikkelingen van afgelopen weken hebben de Russische aandelenbeurs ook hard geraakt. Sinds het begin van het jaar daalde de beurs al met meer dan 20%. Ook de roebel staat onder grote druk. De Russische economische activiteit zou dan ook wel eens hard kunnen worden geraakt door de oplopende spanningen tussen Oost en West. Het is ook aannemelijk dat het bevriezen van Russische tegoeden in het Westen invloedrijke Russen zal raken. Dit kan een ontwrichtend effect hebben in de oligarchische bestuursstructuur van de Russische overheid. De vraag is of Poetin deze binnenlandse druk op eenzelfde wijze kan trotseren als hij momenteel de Westerse druk trotseert.

17 maart 2014
Rusland bereid zich voor op economische oorlogsvoering

Rusland voelt zich door dreigende economische sancties genoodzaakt preventieve maatregelen te nemen. Volgens Russia Today werkt Rusland aan een nieuw wetsvoorstel dat het mogelijk maakt bezittingen van Europese en Amerikaanse bedrijven op Russisch grondgebied te ‘bevriezen’. Een dergelijke wet zou in werking kunnen treden, indien de Verenigde Staten besluiten economische sancties op te leggen.

Andrey Klishas, voorzitter van de Russische Eerste Kamercommissie voor institutioneel recht, is van mening dat Rusland genoeg middelen in handen moet hebben om met de dreiging van sancties door het buitenland om te kunnen gaan. Een team van advocaten bereidt momenteel een apart wetsvoorstel voor dat de Russische president en de Russische regering in staat stelt buitenlandse eigendommen op Russisch grondgebied te confisqueren. Daaronder zouden ook bezittingen vallen die toebehoren aan buitenlandse private bedrijven in Rusland.

Sancties
Volgens Klishas moeten alle sancties tegen Rusland wederzijds zijn. De wetsvoorstellen die nu op de tekentafel liggen zijn volgens hem in lijn met de Europese standaarden. "We kunnen ons het voorbeeld van Cyprus nog herinneren, waarbij confiscatie van tegoeden in feite één van de voorwaarden was voor steun vanuit de EU". Hij ontkende dat de voorbereiding van anti-maatregelen bijdraagt aan de spanningen tussen Rusland en de Verenigde Staten.
"We willen alleen suggereren dat we - in plaats van elkaar te bedreigen met sancties - samen met onze partners om de tafel gaan zitten, zodat we de Oekraïense grondwet kalm kunnen doornemen en kunnen begrijpen wat er in dit soevereine land gebeurd is. Het belangrijkste wat we willen bereiken is - of onze Europese en Amerikaanse partners dat nou willen of niet - is om te luisteren naar onze argumenten en daar adequaat op te reageren."
Russische beleidsmakers hebben de Amerikaanse dreiging met sancties al veroordeeld als 'eenzijdig' en 'zelfzuchtig'. "Diegene die de situatie interpreteren als een daad van agressie en die dreigen met boycots en sancties zijn dezelfde die consistent alle betrokken deelnemers hebben aangemoedigd de dialoog uit de weg te gaan. Daarmee zijn ze uiteindelijk verantwoordelijk voor de polarisatie van de Oekraïense maatschappij", zo verklaarde de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov afgelopen maandag.
Rusland laakt houding VS
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken laakt de houding van de Amerikanen. "Moskou heeft de Amerikanen herhaaldelijk en bewezen uitgelegd dat hun eenzijdige sanctionerende maatregelen niet passen bij de standaarden van beschaving die gelden tussen landen. Als dit niet werkt, dan zullen we terug moeten slaan. En niet noodzakelijkerwijs op dezelfde manier", aldus de woordvoerder van het ministerie Aleksandr Lukashevich.

Russische Federatieraad laat zich niet afschrikken door de Amerikaanse dreiging

5 maart 2014